Home
>
Archiv
>
KenFM International
>
Nederlands
>
De beloften van de Duitse politici

De beloften van de Duitse politici

Veröffentlicht am: 30. Januar 2020 | Anzahl Kommentare: noch keine

Een standpunt van Karl Bernd Esser.

Waarom worden politici herkozen hoewel ze hun beloften niet zijn nagekomen? Wat is het verschil tussen beloften en verplichtingen? Moet een belofte noodzakelijkerwijs resultaat opleveren, of is het alleen bedoeld om geadresseerden zoals kiezers te inspireren? Is de belofte een contract, een zin, een verplichting of een actie? Al tweeduizend jaar lang analyseren priesters, advocaten, filosofen en linguïsten de verplichtingen die de belofte met zich meebrengt, de oorsprong en de vorm ervan, het succes en de mislukking ervan, de kracht en de onmacht ervan. Hoe kan de kracht van een uitspraak die belofte wordt genoemd, worden begrepen?

De Europese geschiedenis is geplaveid met de onverantwoorde beloften van een grenzeloze politieke retoriek die nauwelijks overtuigend is. Een belofte wordt niet gewild of gedaan “om te worden nagekomen”: het dient om een gemeenschappelijk ideaal uit te drukken, een mobiliserende utopie, en het is bedoeld om hoop te genereren. Paradoxaal genoeg zijn beloftes nodig om toekomstperspectieven te openen; maar alleen als ze niet worden nagekomen, blijven deze perspectieven open. Als alle beloftes worden nagekomen, betekent dit absolute voorspelbaarheid, het einde van de contingentie die de geschiedenis schept.

Religies kunnen niet zonder stevige beloftes. In de katholieke theologie heeft de betekenis van de belofte van de “terugkeer van de Messias”, het “nieuwe verbond”, een centrale kracht. In de christelijke wereld een interessant paradigma van de belofte, dat het mogelijk maakt om af te stappen van de moderne, contractuele opvatting van de belofte om terug te keren naar de bijbelse betekenis van de term, terwijl tegelijkertijd meer rekening wordt gehouden met de theologische dimensie van het politieke, dat wil zeggen de inzet voor de toekomst en de planning van de toekomst. Alleen zo kan het verband tussen de vergeten aspecten van de socialistische traditie en de theologische dimensie van het politieke, de belofte van een betere toekomst, worden hersteld. De belofte is een eenzijdige belofte van een toekomstige actie of gebeurtenis. Tegelijkertijd is de belofte geen wondermiddel voor het niet-bindende karakter. Aan de ene kant lijkt het voor velen absoluut duidelijk dat men over het algemeen moreel verplicht is zich aan zijn beloften te houden. Aan de andere kant vinden sommige filosofen het echter bijzonder mysterieus en hebben ze behoefte aan uitleg dat er bewust beloftes kunnen worden gedaan door middel van een spraakhandeling.

Als politici iets beloven voor een verkiezing, verplichten ze zich om iets te doen. Ze kunnen zelden alleen hun beloften doen, maar meestal alleen met andere politici. Maar ze moeten ervoor zorgen dat iemand iets doet. De politicus moet als promotor ook geloven dat de inhoud van de belofte zinvol is voor de ander of voor zijn electoraat. Zijn belofte neemt dus een wens of zorg op zich van mensen zoals de kiezer aan wie hij iets belooft. Als hij een belofte doet, geloven de mensen en kiezers aan wie hij iets beloofd heeft dat hij de actie zal uitvoeren. De kiezers vertrouwen op zijn “electorale inzet” en kiezen daarom deze politicus. Kiezers geloven in zichzelf: Het geweten van de politicus is de bewaarder van de verkiezingsbelofte. Men zou kunnen zeggen dat het geweten, deze innerlijke stem – de stem van God in ons – nou ja, deze stem zou ook de bewaker van onze beloften kunnen worden genoemd. Maar veel politici hebben geen enkel geweten. De kiezer heeft dit pas gediagnosticeerd nadat hij zich heeft gerealiseerd dat er geen verkiezingsbeloften zijn.

Soms beloven politici iets wat ze niet kunnen nakomen, in de hoop dat de gang van zaken hen op de een of andere manier in staat zal stellen om de inhoud van de belofte te vervullen. Maar eigenlijk is dit oneerlijk. Elke belofte slaat een brug naar de toekomst vanaf het moment dat de belofte wordt gedaan tot het moment dat deze wordt nagekomen. Als je eenmaal een belofte hebt gedaan, is het belangrijk om je eigen beloften te onthouden. Het is belangrijk dat we de gedane beloften niet over het hoofd zien of zelfs vergeten. Vooral als je een belofte niet tijdig hebt opgevolgd, kan het gebeuren dat je uit het oog verliest wat je hebt beloofd. Het gebeurt uit nalatigheid, maar het is in feite ook een teken van minachting voor de geadresseerden, zoals de kiezers aan wie men iets beloofd heeft, zodat men gekozen wordt.

In Duitsland heeft onze bondskanselier Angela Merkel ook twee bekende beloften gedaan: “We kunnen dit doen” en “Ik zal mijn volk dienen”. Je kunt iets beloven zonder dat je het kunt houden, in de overtuiging dat je het kunt houden; zoals bij onze Kanselier. In de vrijwillig gegeven belofte “We kunnen dit” ligt het geheim om zichzelf toestemming te geven om trouw te zijn aan zichzelf en dus herkenbaar, om een identiteit te hebben ontwikkeld, een karakter als Kanselier. Voor de filosoof Friedrich Nietzsche is degene die een belofte doet niet alleen een brug naar de toekomst aan het slaan. Eerder ziet hij zichzelf al in de toekomst, als een persoon van wie hij zelf weet hoe hij zal handelen. En daarom kunnen ook anderen op hem rekenen. “Het innerlijke orakel is mijn huidige, kortstondige gevoel, mijn huidige emotie. En dit wordt serieuzer genomen dan wat ik heb beloofd in het volle bewustzijn van mijn geest en wil.” De maatstaf hiervoor wordt bepaald door de laatste innerlijke instantie. Merkel gebruikt de magische kracht van haar beloftes in de selectie van haar beloftes. Dit is ook een reden waarom zij op dit moment 15 jaar lang kanselier is gebleven en steeds opnieuw is gekozen.

In de eerste 15 maanden van haar regeringswerk heeft de Grote Coalitie al meer dan 60 procent van haar in totaal 296 coalitiebeloften uitgevoerd of aangepakt. Dit wijst op een recordbrekende tussentijdse evaluatie door de zittende federale regering. Tegelijkertijd gelooft slechts tien procent van alle mensen nog steeds dat partijen en regeringen zich aan hun beloften zullen houden. Verkiezingsbeloften in de politiek zijn nooit helemaal zeker, omdat ze gericht zijn op toekomstige acties.

Hier zijn slechts vijf voorbeelden van beloften van de Duitse politiek:

1. Morele principes beloven: In juli 2016 werden in 14 staten politiekorpsen ingezet om meerdere overtreders op te pakken. Een aantal van deze intensieve criminelen werden nog steeds direct op de plaats van het misdrijf gevonden – gebogen over hun computers, net op het punt om de volgende belediging, doodsbedreiging of opruiing van de mensen in het toetsenbord te hameren. De Süddeutsche Zeitung schrijft op 8.1.2020 met de kop De belofte – Het was de eerste “actiedag ter bestrijding van haatmailings”, en de minister van Binnenlandse Zaken, die toen Thomas de Maizière heette, beloofde dat deze zoekacties slechts het begin waren. In de toekomst, zei hij, zou er “consequent optreden van de veiligheidsautoriteiten op federaal en staatsniveau” tegen linguïstisch geweld zijn. “We hebben morele principes – offline en online.” De staat heeft zich nooit aan die belofte gehouden, meer dan drie jaar geleden. Het zette een verontrustend gezicht op, maar handelde niet daadkrachtig genoeg, schreef Georg Mascolo in de SZ. De staat is nooit weerloos. Maar het moet zich eindelijk willen verdedigen. Nogmaals, de “belofte” om zijn burgers offline en online te beschermen mag niet worden verbroken.

2de klimaatveranderingsbelofte: “Als we de klimaatverandering en de opwarming van de aarde een halt toeroepen, kunnen we onze aarde nog steeds redden”, is een van de beloften van de Groenen. De GREENS krijgen veel nieuwe stemmen met hun grootste eco-belofte. Andere partijen herkennen de tijd en springen op deze trein van Greta Thunberg als “groene vrijbuiters”. De financiering van de groene sociale beloften in de vorm van een nieuwe “garantieverzekering” en “basisbescherming van kinderen” is open. Hoe succesvoller de Groenen zijn, hoe groter hun beloftes zijn, hoe dichter het gevaar van politiek onvermogen komt. Een bizarre gelijktijdigheid van de niet-gelijktijdige ligt over de GREENS. Het zijn verkiezingswinnaars zonder verkiezing. Ze hebben stemmeerderheden, maar geen mandaat. Ze hebben ideeën, maar missen de hersenen op alle niveaus, zowel in de gemeenten als in de staten. Hun talrijke eco-beloftes lijken de GREENS voortdurend te overweldigen.

In feite is Duitsland goed voor minder dan drieduizendste van het wereldoppervlak (0,3%), maar de Groenen willen de wereld redden met Duitsland. “Wat goed is leren voor een toekomst als er geen toekomst is”, zei Robert Habeck, de Groene kandidaat voor kanselier en profeet van het einde van de wereld: “Politieke beloften zijn niet genoeg, noch voor de jongeren, noch voor het klimaat. De beloftes moeten worden nagekomen. Dat zou dan kunnen werken als met tariefeisen. De Duitse regering neemt de uitfasering van de steenkool serieus door deze consequent uit te voeren, door te zeggen wanneer welke centrales van het net worden gehaald en hoe, en door een wet op de klimaatbescherming voor te stellen. In ruil daarvoor gaan de leerlingen op vrijdag terug naar school.” In het buitenland waarschuwen de eerste stemmen: “Eens eerder wilde ‘het kleine Duitsland’ de wereld gelukkig maken met meester-rasmannen. Nu creëren ze een nieuw eco-fascisme en groeien ze op met de kinderbeweging van Greta Thunberg naar milieu-extremisten en een nieuwe Duitse eco-dictatuur”.

Maar wanneer realiseert de GROENE kiezer zich dat deze “eco-verkiezingsbeloften” alleen maar leugenachtige beloften of beloften waren en dus illusies vanwege bijvoorbeeld financiële onvervulbaarheid? In plaats van een samenhangend energiebeleid te formuleren, worden jongeren met onvervulbare eisen toegejuicht: Dit is populisme. De jeugdige klimaatrebellen zitten in een kinderkruistocht en geloven dat alleen een heel ander economisch systeem de opwarming van de aarde kan vertragen. Fundamentele oppositie voelt goed, maar heeft geen schijn van kans. Als klimaatbescherming steeds meer welvaart in Duitsland vernietigt, zal het geen meerderheid vinden. Met een GROEN beleid tegen de hoogste elektriciteitsprijzen in Europa lijken de kiezers het nog steeds leuk te vinden. Veroordeeld tot mislukking is een groen antikapitalisme dat een min of meer uitgebreide verzaking aan de marktconforme productiewijze wil afdwingen. De klimaatbeweging strijdt tegen de hegemonie van het neoliberalisme en voor een structureel vertrek uit een “op winst gericht economisch systeem”. Dus voor de afschaffing van de markteconomie. Een totale herstructurering van de economie zou waarschijnlijk leiden tot een aanzienlijk verlies van arbeidsplaatsen en Duitsland zou in ernstige financiële moeilijkheden kunnen komen. Vooral in de klimaatbeweging zijn er veel te veel “loze beloftes” van politici. De enige utopie is het voorrecht van de jeugd, vooral in de groeiende eco-dictatuur van de Groenen in Duitsland.

3. militaire beloftes: Minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas “beloofde” een verhoging van de militaire uitgaven in maart 2019 in de WELT am Sonntag. Maas is gebonden aan het NAVO-quotum, dat voorziet in een vaste verhoging van de defensie-uitgaven en waartoe Duitsland zich in het kader van het defensieve bondgenootschap had verbonden: “Je moet je houden aan wat je hebt afgesproken. Als wij ons hieraan hebben gecommitteerd, zoals alle andere NAVO-bondgenoten, dan geldt dat ook,” zei hij tegen Welt am Sonntag. De coalitie, zei hij, had een manier beschreven waarop het ook de 1,5 procent tegen 2024 zou bereiken. De minister van Buitenlandse Zaken zei over de “belofte” van twee procent: “We zullen stap voor stap naar dit doel toewerken. Dit wordt geen bewapeningsdebat, maar een uitrustingsdebat, juist omdat de vliegtuigen moeten vliegen en de schepen moeten rijden”. De NAVO-leden hebben zich ten doel gesteld om twee procent van het bruto binnenlands product aan defensie te besteden.

Onder druk van de VS hebben Duitsland en de andere NAVO-bondgenoten op 4 april 2019 een nieuwe “toezegging” gedaan om de defensie-uitgaven te verhogen tijdens de viering van het 70-jarig bestaan van de militaire alliantie. Donald Trump herhaalde herhaaldelijk zijn eis dat NAVO-bondgenoten zoals Duitsland hun “militaire beloften” nakomen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo zei: “De VS heeft er alle vertrouwen in dat Duitsland zal begrijpen dat hogere uitgaven voor collectieve verdediging belangrijk zijn. De Verenigde Staten zouden niet verslappen in hun eisen. Het was niet de regering van Donald Trump die de zogenaamde twee procent doelstelling creëerde, maar het was een gezamenlijke beslissing van alle NAVO-landen in 2014”. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de NAVO zei: “De geallieerden hebben de “belofte” gedaan om meer te investeren in defensie en de lastenverdeling in het bondgenootschap te verbeteren. Deze belofte is niet gedaan om de Verenigde Staten te plezieren, maar omdat ze in een steeds onzekerder en onvoorspelbaarder wereld leven.

De Amerikaanse vicepresident Mike Pence riep later indirect bondgenoten als Duitsland op om in september 2019 in Warschau opnieuw aan hun NAVO-verplichtingen te voldoen. “Amerika en Polen zullen onze bondgenoten blijven oproepen om de “beloften” die we aan elkaar hebben gedaan, na te komen.” Een sterke alliantie van vrije en soevereine naties is “de beste verdediging van onze vrijheden”, zei Pence bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog in Warschau.

4e Autobelofte

Angela Merkel: “Bij mij is er geen autotol”. Voor lopende camera’s beloofde bondskanselier Angela Merkel in de verkiezingscampagne van 2013: “Bij mij zal er geen autotol worden geheven”. Een paar maanden later vormde haar partij een nieuwe regering met SPD en CSU, en de tolheffing kwam er wel. Ondertussen heeft het Europese Hof van Justitie het favoriete project van de CSU stopgezet. Duitsland wordt nu bedreigd met eisen in de honderden miljoenen euro’s als gevolg van het overhaast afsluiten van contracten met de geplande werkmaatschappijen.

5e belofte van A. Kramp-Karrenbauer: Concentreer je volledig op het feest.

CDU-leider Annegret Kramp-Karrenbauer wilde zich oorspronkelijk niet aansluiten bij de regering van Angela Merkel. Op de vraag of ze in geval van twijfel Ursula von der Leyen zou volgen naar het ministerie van Defensie, deed ze deze zomer een belofte: “Ik heb bewust besloten om van een staatsbureau naar een partijbureau te verhuizen. Er is veel te doen in de CDU.” Kort daarna kwam de zetel van von der Leyens vrij en nam Kramp-Karrenbauer deze over met het argument dat zij “de situatie heel duidelijk opnieuw had geëvalueerd”. Ze wordt vooral uitgedaagd door een derde CDU-baan: de volgende kanselierskandidatuur.

Democratie is ook een belofte: “De heerschappij van het volk”.

CONCLUSIE: In veel culturen wordt het breken van een belofte als oneervol beschouwd. Ieder mens maakt beloftes, ieder mens hoort beloftes, vertrouwt op beloftes. Verrassend genoeg hielden alleen Friedrich Nietzsche en Immanuel Kant zich onder de filosofen bezig met beloften. In de Bijbel belooft God de mens eeuwige aanwezigheid en nabijheid: “Ik zal je niet verlaten. Wees zelfverzekerd en onversaagd, want de Heer, uw God, is met u in alle dingen die u zult doen.” En dan moet ook gezegd worden: Niemand houdt zich aan al zijn beloftes, noch aan de kleine, noch aan de hele grote. De belofte is de steunpilaar van het leven – maar je kunt alleen goed opstaan als je ook een vrij been hebt. Zonder iets uit te proberen wat niet lang vaststaat, wordt er geen persoonlijkheid gevormd en dat geldt vooral voor onze politici. Er is een heel eenvoudige regel voor beloftes: “Beloof alleen wat je denkt dat je kunt houden.”

“Gebroken beloftes kunnen jaren lang martelen. Misschien omdat betrouwbaarheid een persoon herkenbaar maakt als een persoon die tevreden is met zichzelf”.

Dat is tenminste wat een andere filosoof vond: Immanuel Kant. Hij zegt:

“Zeggen dat een man een personage is, is hem evenveel prijzen als hem prijzen. Want: “Hij is een persoon bij wie we weten wat we van hem kunnen verwachten gezien wat we weten. En kijk wat er in zit: de belofte.”

De plicht om beloften na te komen is een centraal onderdeel van elk bekend systeem van morele principes. Maar er zijn andere kanten aan de zaak – politici die hun verkiezingsbeloften zelfs zonder noodzaak en het zoeken naar een compromis laten vallen, omdat ze na de verkiezingen een tijdje niet zo dringend op de stemmen hoeven te vertrouwen en daarom zonder veel rekening te houden met verliezen van gedachten veranderen.

Volgens Angela Merkel is dit gebeurd na de kernramp in Fukushima, toen zij besloot een einde te maken aan de kernenergie in Duitsland, hoewel zij eerder had gepleit voor het verlengen van de levensduur van de reactoren voor jaren. Het zijn juist dit soort drastische schommelingen die het oordeel van sommige kiezers steeds weer voeden dat politici niet veel meer zijn dan een vlag in de wind.

Als je een valse, leugenachtige belofte doet, als je de dwingende postulaat van Immanuel Kant volgt, dan ben je het ermee eens dat, na het veralgemenen van de stelregel erachter, alle beloften leugens zijn en het dus onmogelijk zou zijn om iets echt te beloven.

Het kan zijn dat sommigen van ons geen andere keuze hebben dan het te doen met mensen zoals politici die voortdurend loze beloftes doen. Iemand die zich niet aan zijn beloftes houdt, verliest na verloop van tijd het vertrouwen van de anderen om hem heen en niemand geeft nog veel om wat hij zegt, omdat ze niet op hem kunnen vertrouwen. Het Duitse volk faalt door de vele loze beloftes van de politiek, het vervalt verder in een diepe ontevredenheid, genoemd: ontgoocheling met de politiek. Ondertussen is de Duitse democratie in gevaar door het oneerlijke gedrag van deze politici, die altijd “veelbelovend” zijn.

Bronnen:

+++

Met dank aan de auteur voor het recht om het artikel te publiceren.

+++

Foto bron: Matthias Wehnert / Shutterstock

+++

KenFM streeft naar een breed spectrum aan meningen. Opinieartikelen en gastbijdragen hoeven niet de mening van de redactie te weerspiegelen.

+++

Vind je ons programma leuk? Informatie over de ondersteuningsmogelijkheden vindt u hier: https://kenfm.de/support/kenfm-unterstuetzen/

+++

Nu kunt u ons ook ondersteunen met Bitcoins.