Home
>
Archiv
>
KenFM International
>
Nederlands
>
Heeft de democratie last van depressies? | Door Christiane Borowy

Heeft de democratie last van depressies? | Door Christiane Borowy

Veröffentlicht am: 14. Juli 2020 | Anzahl Kommentare: noch keine

Een commentaar van Christiane Borowy.

Afgelopen donderdag heeft de voorzitter van de Conferentie van ministers van Binnenlandse Zaken, Georg Maier, het verslag over de bescherming van de Grondwet voor 2019 aan het publiek gepresenteerd en op alarmerende wijze aangekondigd dat de democratie onder druk staat. Heeft hij gelijk?

Als je voor de verandering eens wat rust wilt, moet je jezelf deze dagen in geen geval twee vragen stellen, of ze zelfs maar in een context plaatsen: Wat is democratie en wat is depressie? Dat kan je anders heel snel naar beneden trekken. Als u in het licht van de Conferentie van ministers van Binnenlandse Zaken van enkele dagen geleden de fout maakt om te kijken naar wat het Bureau voor de bescherming van de grondwet en andere beschermende instanties, zoals de Military Counter-Intelligence Service (MAD), eigenlijk doen en geïnteresseerd zijn in wat voor organisaties en democratische instrumenten ze zijn, dan zou u kunnen constateren dat er een verband bestaat tussen democratie en depressie – vooral omdat de heer Maier in zekere zin de kwestie van de depressie in het spel heeft gebracht. Wat heeft dat voor zin? Staat de democratie onder druk, en zo ja, door wie?

Volgens de ICD-10-sleutel, een internationale statistische classificatie van ziekten waartoe de WHO het initiatief heeft genomen, zijn de meest voorkomende symptomen van depressie waanbeelden van schuld, hypochondrie, nihilisme, relaties of vervolging (8,9). In Corona-tijden zou het ook interessant zijn om de hypochondrie onder de loep te nemen, maar hier zou het eerder moeten gaan over de symptoom-vervolgingswaanzin en over wie er eigenlijk voor zorgt dat de democratie niet verdwijnt door organisaties die vooral in het geheim werken.

Paranoia

De heer Maier maakt zich met name zorgen over de zogenaamde vroegtijdige identificatie van gevaarlijke mensen en beweert dat dit een grote uitdaging is. Hij dringt er daarom op aan “We moeten het beter doen, we moeten ook technische vaardigheden ontwikkelen” en haat en het aanzetten tot haat op het internet moet worden vervolgd. Als ik zulke zinnen lees of hoor, rijzen er ad hoc verschillende vragen. Ten eerste: Wie is “we” überhaupt? De mensen? De democratie? Duitsland? Ten tweede: wat betekent het ontwikkelen van technische capaciteiten concreet? Krijgen de geheim agenten nu betere auto’s en technisch geprepareerde vulpennen, of hebben ze meer macht om de hele bevolking te controleren? Ten derde, wat wordt er bedoeld met haat en onrust op het internet en wie definieert deze inhoud? Dit leidt tot het vierde: wie wordt er als een bedreiging gezien? Is het de zwarte, uh donkerhuidige of bebaarde man die je je hier vervolgd voelt? En dan komen we uiteindelijk bij het punt waarom deze vragen zo belangrijk zijn: Wat heeft het Bureau voor de bescherming van de grondwet te maken met strafrechtelijke vervolging en hoe zeker kan men als burger zijn dat de scheiding der machten wordt gehandhaafd? Want dit zijn autoriteiten die apart zouden moeten werken, maar in werkelijkheid werken ze misschien zo nauw samen dat het misschien niet meer mogelijk is om te spreken van een duidelijke scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht. Dus wie mag wat doen en wie houdt toezicht op de naleving van deze wettelijke eisen?

Een schat aan ernstige vragen, die allemaal onbeantwoord blijven in de huidige verklaringen van politici en de media. Maier daarentegen benadrukt heel duidelijk dat de gewelddaden die als links-extremistisch moeten worden beschouwd, zijn gestegen van 96 naar 205 delicten. Als men de relevantie van de cijfers probeert te begrijpen, is het nuttig om ze te relativeren: Volgens de statistieken van de Federale Strafpolitie werden in 2018 140.755 slachtoffers van voltooide misdrijven en pogingen tot partnerschapsgeweld geregistreerd, waarvan 81,3% vrouwen. In vergelijking daarmee is het aandeel van links-extremistische delicten vrij laag. Laten we het nu hebben over rechts-extremisme. Zoals Horst Seehofer zegt volgens de FAZ zijn de cijfers over rechts-extremisme een schande voor ons land. Want volgens het rapport over de bescherming van de grondwet waren er in 2019 in totaal 925 geweldsdelicten en 21.290 afgeronde en gepleegde misdaden die worden toegeschreven aan een extreemrechtse achtergrond of die als ‘politiek rechts’ kunnen worden bestempeld. Dit laatste moet ervoor zorgen dat mensen gaan zitten en zich bewust worden van hoe snel critici van de regering of degenen die het fundamenteel oneens zijn met de regering, eenvoudigweg als politiek correct kunnen worden geclassificeerd. In vergelijking met de reeds genoemde misdaden, die kunnen worden toegeschreven aan het gebied van het partnerschapsgeweld, zijn zelfs deze cijfers nog steeds zeer laag.

Het evenredigheidsbeginsel

Als de democratie per definitie wordt gekenmerkt door de eerbiediging van de mensenrechten, de scheiding der machten, enzovoort, en als er wetten worden uitgevaardigd ten behoeve van het volk, is het bijzonder explosief om de cijfers in het verslag over de bescherming van de grondwet inzake geweld en misdaden, die de kern vormen van de goed gefinancierde reacties, te vergelijken met misdaden tegen een bevolkingsgroep die immers iets meer dan de helft van de samenleving uitmaakt. Meer dan 81 procent van de slachtoffers van geweld en criminaliteit zijn vrouwen. Het merendeel van de gewelddadige misdaden wordt echter gepleegd door mannen. Dit is vooral interessant wanneer men bedenkt dat de belangen van meer dan de helft van de bevolking op die manier politiek genegeerd worden. Dit komt omdat deze relatie in de statistieken over geweld geenszins als politiek hoogstaand wordt beschouwd en ook niet als een schande wordt beschreven. Politiestatistieken kunnen ook worden gebruikt om aan te tonen wie de zogenaamde “gevaarlijke” mensen zijn in dit soort geweld en criminaliteit. Maar waarom is de belangstelling van de politiek en de geheime dienst gericht op een nogal marginaal deel van de gewelddadige misdaden en de hele bevolking? Waar is de logica in deze?

Dit leidt tot de volgende vraag: hoe komt het dat strafbare feiten en gewelddaden die als politiek rechts worden beschouwd zozeer in het middelpunt staan dat ze ertoe leiden dat alle Duitse geheime diensten worden uitgerust met juridische, financiële en technische middelen die de democratische grenzen tot het uiterste reiken? Het postgeheim, de menselijke waardigheid, de journalistieke bescherming van de bronnen, de scheiding der machten, de vrijheid van vergadering en de vrijheid van meningsuiting zijn slechts enkele voorbeelden van democratische grondrechten die in gevaar komen als het Ministerie van Justitie het Bureau voor de Bescherming van de Grondwet een verdere “gematigde uitbreiding van de bevoegdheden” wil geven.

Maar wat is gematigd en proportioneel? Is het gebruik van een Trojaans paard van de geheime dienst proportioneel als het op grote schaal smartphones en computers bespioneert?

Bescherming tegen de beschermers

Het evenredigheidsbeginsel is een belangrijk rechtsbeginsel. Hoe zit het dan met het onderzoek naar deze proportionaliteit ten opzichte van de grondwettelijke beschermers die voornamelijk in het geheim werken? Als rechtsextremisme zo’n groot probleem is en de bevoegdheden van de autoriteiten worden uitgebreid, hoe kan het dan gebeuren dat er ook steeds meer gevallen van rechtsextremisme binnen de politie verschijnen, zoals bijvoorbeeld in Hessen? Dan kan het gebeuren dat het bijbehorende ministerie van Binnenlandse Zaken zwijgt. Ook in verband met de terreurgroep National Socialist Underground (NSU) waren en zijn er vermoedens over verwikkelingen tussen geheime diensten en rechtse terreur, en blijkbaar werden V-man-dossiers vernietigd (15).

Dus wie beschermt in een democratie de onberispelijke burgers tegen degenen die de taak hebben de democratie te beschermen? Het antwoord kan zelfs direct op de website van de Verfassungsschutz worden onderzocht. Allereerst moet het Bondsministerie van Binnenlandse Zaken worden genoemd, omdat het verantwoordelijk is voor het officiële en technische toezicht – Horst Seehofer is hier de gastheer. Wat hij vindt van de Verfassungsschutz werd heel duidelijk toen het verslag over de Verfassungsschutz werd gepresenteerd: “We moeten waakzaam en defensief blijven”. Dit is het geluid van niemand die het werk van de Verfassungsschutz bekritiseert. Integendeel, onder het applaus van de lokale mainstream pers wil hij het BKA en de Verfassungsschutz (5) uitbreiden.

Dan is er ook nog de parlementaire controle door de parlementaire controlecommissie, waarin de leden van de Duitse Bondsdag aan het begin van elke zittingsperiode worden gekozen. Deze instantie kan inzage in de dossiers eisen. De Federale overheid kan echter weigeren om deze dossiers en informatie te overhandigen indien zij dit motiveert.

De situatie is vergelijkbaar met die van de commissaris voor gegevensbescherming. Als u vragen heeft of u wordt afgeluisterd, kunt u zich tot hem wenden. Men heeft echter geen gegarandeerd recht op inzage in de dossiers.

Aangezien de controlemechanismen dus veel meer doen denken aan een tandeloze tijger, is het belangrijk om aandacht te besteden aan de huidige geconsolideerde wetgeving en de publieke opinie. Advocaten zouden zich intensief moeten bezighouden met deze kwestie van de controle op de geheime diensten en hun eventuele toegang tot privé- en vrijheidsrechten en bovendien zouden er brede debatten in het openbaar moeten worden gevoerd.

Een belangrijk controleorgaan op dit niveau zouden dus de media zijn. Maar ook hier ontbreekt de hap van de controle die zeker mogelijk is, omdat de media voor het grootste deel gewoon napraten over wat politici vertellen of zelfs applaudisseren als politieke verbale krachtpatsers tegen een geconstrueerde vijand tekeergaan.

Wie is er bang voor de bescherming van de grondwet? Niemand.

Belangrijke particuliere en burgerrechten lopen dus gevaar vanuit de Verfassungsschutz als deze niet voldoende wordt gecontroleerd. Het is daarom interessant voor iedere burger om te weten wie of wat de Verfassungsschutz is en wat hij of zij mag doen. We kijken altijd graag naar de VS. Voor de onthullingen van Edward Snowden kende bijna niemand daar de NSA – maar kennen de Duitsers hun Verfassungsschutz? Dat zou wel moeten, want als het deel uitmaakt van de functieomschrijving om in het geheim te werken, kan het zijn dat je niet eens merkt dat je al in alles wat je doet en zegt wordt geobserveerd. Het kan echter ook gebeuren dat u ten onrechte in het profiel van de rechercheurs terechtkomt en dat u dan ineens afstand doet van uw basisrechten en geen bescherming meer heeft. Dit debat kwam aan het begin van de week op 6.7.2020 aan de orde, toen Horst Seehofer weigerde een onafhankelijke wetenschappelijke studie over het onderwerp rassenprofilering uit te voeren. Met andere woorden, een onderzoek naar de vraag of mensen worden gecontroleerd door de politie alleen al vanwege hun uiterlijk (17). Dit is niet toegestaan, Seehofer zou argumentatief dun ijs hebben gezegd. Niet toegestaan en dus niet beschikbaar – in individuele gevallen is het het verhaal, d.w.z. het verhaal dat in het openbaar wordt gezien als geldig voor de ervaren werkelijkheid, dat beslist. In dit specifieke geval van raciale profilering is er kritiek op de verklaringen van Seehofer van de politie, maar wat als iemand moet bewijzen dat hij bijvoorbeeld niet politiek correct is? Hier is de definitiekracht van cruciaal belang. Er zijn echter journalisten die de bescherming van de grondwet in twijfel trekken en erop wijzen dat het een “door schandalen verscheurd gezag” is. Integendeel, de federale regering, zo staat daar ook te lezen, steunt het Bureau voor de bescherming van de grondwet in principe en waar mogelijk – zonder enige rechtvaardiging (11). In het zo noodzakelijke debat over wettelijk gelegitimeerde staatstrojanen, waarbij alle Duitse geheime diensten elke communicatie mogen hacken, komt dit principe duidelijk naar voren. Zo wordt de grondwettelijke beschermingswet momenteel vernieuwd en worden de bevoegdheden van de grondwettelijke bescherming verder uitgebreid. Is dat gezond voor de democratie? De Amadeo Antonio Foundation denkt bijvoorbeeld precies te weten welk verhaal van andersdenkenden “toxisch” is en doet een aantal uitspraken in haar paper “Monitoring 2020. Alternative Realities”. Monitoring Right-Wing Alternative Media Strategies”, denkt de Amadeo Antonio Foundation bijvoorbeeld precies te weten welk verhaal van dissidenten “toxisch” is en in haar document “Monitoring 2020”. Het is daarom belangrijk om het heersende discours in het oog te houden en te onderzoeken en wat door wie als waarheid en realiteit wordt gezien.

Als de media alleen berichten over wat de politici zeggen, bijvoorbeeld dat de democratie onder druk staat, dan maakt de vraag wie als de auteur van de druk alleen wordt gezien, een enorm verschil. Het is waar dat de democratie onder druk staat, maar de druk op de democratie wordt misschien meer uitgeoefend door de geheime diensten en minder door rechtsextremisten.

De democratie kan ook last hebben van depressies. Zoals bij veel mensen die aan een depressie lijden, vermoedt niemand dit in eerste instantie, althans zolang de façade van een normaal leven of een functionerende democratie tot op zekere hoogte in stand kan worden gehouden.

Ik nodig je uit voor een gedachte-experiment. Stel je voor dat ik als patiënt een voet zet in een psychotherapeutische praktijk en daar zeg dat ik niemand kan vertrouwen omdat mijn hele bestaan in gevaar is, omdat ik vervolgd zou worden door extreem rechtse groeperingen en rijen salafisten. Stelt u zich verder voor, ik zou beschrijven dat ik deze zorgen dan op het internet publiceer. Dit alles, blijf ik melden, maakt dat ik ‘s nachts nauwelijks slaap, omdat ik voortdurend moet nadenken over hoe ik mijn appartement technisch beter kan uitrusten en in een digitale bunker kan transformeren. Ik zou ook een dik rapport overhandigen waarin ik meer dan een jaar lang documenteerde wie er in mijn buurt was, wanneer en hoe, en wat er werd gecommuniceerd. Het zou ook vastleggen hoe mijn gevaarsprofiel eruit zou zien. Van al diegenen die volgens mij in het profiel passen, zou ik in dit verslag details willen opnemen over wie welke artikelen bij Amazone’s heeft gekocht en welke ziekten zij en hun gezinnen hebben. Als ik de therapeut zou blijven vragen om hulp bij het vragen aan mijn buren en vrienden of ze mensen om me heen hebben geobserveerd die haatdragend spreken of stiekem om mijn huis heen lopen, elkaar ontmoeten in een appartement met de bedoeling me op een dag aan te vallen en te vernietigen, en beweren dat ik eraan denk mezelf te bewapenen omdat de politie sowieso niets doet, kun je je waarschijnlijk wel voorstellen wat de diagnose van de therapeut zou zijn. Eigenlijk is het zelfs de vraag of ik die dag thuis in mijn appartement zou worden opgenomen, of misschien eerder op de gesloten afdeling van een psychiatrisch ziekenhuis – voor een zeer lange tijd.

Een therapeut zou deze vraag waarschijnlijk eerst stellen: Heb je daar bewijs van? Waarom denk je dat ze vervolgd worden?

Voor zover ik weet heeft niemand deze of een soortgelijke vraag gesteld tijdens de Conferentie van ministers van Binnenlandse Zaken – hoewel de bovengenoemde verschijnselen op zeer grote schaal zullen worden toegepast. Op de Conferentie van ministers van Binnenlandse Zaken worden ze echter zonder verder onderzoek gelegitimeerd.

Als de democratie echt depressies heeft, dan is het gevaar van zelfmoord niet gering. En wat betekent dat als de democratie zelfmoord pleegt? De bewakingsstaat en de dictatuur, precies. Het is dus belangrijk om waakzaam te zijn en de controle over de controleurs te hebben, want we hebben in Duitsland al eerder een dictatuur gehad. Het was stom.

Bronnen: