Sluit je ogen en stap in! De kamikazecursus van de ECB

Een commentaar van Thomas Röper.

Het monetaire beleid van de ECB is moeilijk te verslaan in termen van waanzin, zoals blijkt uit een interview met ECB-vicevoorzitter Luis de Guindos (onvrijwillig) dat in Spiegel is gepubliceerd. Voor financiële beleidsmatige leken (d.w.z. de meeste mensen) klinkt het interview misschien logisch en correct, maar iedereen die een beetje begrip heeft voor het onderwerp, zal bij het lezen van het interview zijn haren in het zand steken.

Der Spiegel weet natuurlijk dat de meeste mensen nauwelijks iets weten over financieel beleid. En daarom was de bedoeling voor het interview anders. We herinneren ons dat het Duitse Constitutionele Hof een klein steentje heeft bijgedragen aan het monetair beleid van de ECB, maar dat alleen al was reden genoeg voor een grote verontwaardiging van politici en de media. Het artikel over het arrest is gekoppeld.

In principe is er niets gebeurd. De ECB moet nu om de paar maanden aan de Bondsdag verslag uitbrengen over de risico’s van het monetaire beleid voor de Duitse staat, dat is alles. En aangezien de meerderheid van de partijen in de Bondsdag het monetaire beleid van de ECB groots vindt, zullen ze naar het verslag luisteren en dan besluiten dat alles in orde is en dat de ECB op de oude voet verder kan gaan. Het oordeel heeft dus geen enkele praktische implicatie.

Een van de favoriete manieren van de media om mensen in verwarring te brengen is om de zaken zo ingewikkeld mogelijk te maken. De mensen denken dan: “Ik begrijp het niet, laat de experts maar beslissen!”

Zo begrijp ik ook het interview in de spiegel. Onder de kop “ECB-vicepresident in het interview – Waarom zijn het altijd de Duitsers die voor problemen zorgen, mijnheer de Guindos?” werd een interview gepubliceerd waarin mooie zinnen worden gedorst, maar ik ben er zeker van dat niet tien procent van de lezers de inhoud echt begreep. Dus ik zal proberen wat licht op het onderwerp te werpen.

Laten we beginnen met de eerste vraag. Der Spiegel vraagt of de critici van de ECB gelijk hebben als ze de ECB beschuldigen van verkapte staatsfinanciering als ze staatsobligaties ter waarde van triljoenen euro’s opkoopt. Het antwoord was:

“Overheidsfinanciering is verboden door de Europese Verdragen en de besluiten van de ECB worden bepaald door ons mandaat om de prijsstabiliteit te handhaven. We maken een ernstige economische crisis mee. In het middenscenario voorspellen wij dat de economische activiteit in de eurozone in 2020 met bijna negen procent zal dalen en dat de prijzen slechts met 0,3 procent zullen stijgen. Dit is dus aanzienlijk lager dan onze inflatiedoelstelling van iets minder dan twee procent. We kopen dus meer obligaties om de economische groei te bevorderen, onze inflatiedoelstelling te bereiken en te voorkomen dat de financieringsvoorwaarden in de landen van de eurozone te ver uit elkaar drijven en te krap worden. Wij handelen uitsluitend in overeenstemming met de beginselen van ons mandaat. We hebben moeten optreden tegen deze sterke daling van de economische activiteit en de inflatie. Het is onze plicht om te doen wat nodig is binnen ons mandaat.”

Nou? Alles begrepen? Waarschijnlijk hebben niet veel mensen het begrepen, dus ik zal het voor je afbreken.

Wat is openbare financiën? De ECB koopt geen staatsobligaties rechtstreeks van overheden. Dus, voor het moment, financiert het geen regeringen. Maar het koopt wel staatsobligaties van banken. De vraag is dus of regeringen hun obligaties op de markt zouden kunnen verkopen als de ECB niet op de achtergrond zou staan om de obligaties te kopen. Critici spreken daarom ook over “geheime overheidsfinanciering” en het is moeilijk om dit tegen te spreken.

Bovendien neemt de ECB, door de banken toe te staan de obligaties eerst te kopen en ze vervolgens door te geven aan de ECB, ten eerste de risico’s van de banken op zich en ten tweede de winst van de banken te garanderen. Dit wordt zelden genoemd, maar de programma’s van de ECB voor de aankoop van staatsobligaties zijn een direct instrument om de winsten van de banken te ondersteunen.

Als het doel was om de staten te helpen, zou de ECB de obligaties rechtstreeks van de staten moeten kopen, en vooral tegen een lagere rente. Maar het is de ECB verboden dit te doen. Daar zijn goede redenen voor, maar het verbod, in combinatie met de programma’s van de ECB voor de aankoop van staatsobligaties, heeft ertoe geleid dat staten meer rente moeten betalen en dat de banken hun winsten gegarandeerd krijgen van de ECB. De ECB is de economische helper van de banken geworden. Maar dit is nooit voorzien in de verdragen tot invoering van de euro.

In zijn reactie doet de vicepresident van de ECB iets heel avontuurlijks. Hij koppelt de ECB-programma’s aan de inflatie. De inflatie neemt toe als er te veel geld in de reële economie zit. Maar de ECB-programma’s lopen al vele jaren, maar het geld heeft de reële economie nooit bereikt en de inflatie is extreem laag. Elke denkende persoon zou zeggen: “Als iets wat ik al jaren doe niet werkt, moet ik iets anders proberen!”

Maar niet de ECB, die zegt: “Als het tot nu toe niet heeft gewerkt, zal ik het gewoon moeten intensiveren!” De economische groei zou kunnen worden bereikt door de banken te dwingen meer krediet te verstrekken en zo investeringen en overnames te stimuleren. Dit heeft veel nadelen en een hogere schuld is geen goede zaak, maar dat laten we vooralsnog buiten beschouwing.

De ECB zegt de economie te willen stimuleren door het kopen van staatsobligaties. Hoe gaat dat werken? Welk bedrijf zal investeren, welke consument zal consumeren, alleen maar omdat de banken meer staatsobligaties bij de ECB mogen lossen?

Dit zou kunnen werken als het programma ertoe leidt dat overheden meer obligaties kunnen uitgeven dan de markten willen aannemen en het geld in stimuleringspakketten steken. Maar dat is naar verluidt niet het geval, want als het ECB-programma tot gevolg zou hebben dat regeringen meer obligaties kunnen uitgeven dan de markten willen lenen, dan zou het zeker om overheidsfinanciën gaan. En de ECB zou zich niet bezighouden met de overheidsfinanciën, wat verboden is.
Dus zelfs dit eerste antwoord toont de hele absurditeit van de argumentatie van de ECB en de aanhangers van haar beleid.

Een andere vraag van Spiegel geeft de vicepresident van de ECB de gelegenheid om domme dingen te zeggen:

“SPIEGEL: Als de prijzen van onroerend goed en aandelen blijven stijgen, zullen de rijken nog rijker worden. Degenen die weinig of geen middelen hebben, gaan met lege handen weg. Dit vergroot de sociale ongelijkheid.
De Guindos: Het beste beleid tegen sociale ongelijkheid is het creëren van groei en werkgelegenheid. Het monetair beleid heeft hier een belangrijke rol in gespeeld. Houdt u er alstublieft rekening mee dat we op dit moment, net als in 2015 en 2016, een deflatoire druk hebben die we moeten afwenden.

Dit is de standaardzin van elke neoliberaal: “Groei en werkgelegenheid zijn goed voor sociaal onrecht”. Of afgevlakt tot het niveau van een ARD talkshow: “Social is what creates work!”

Onzin!

De kloof tussen arm en rijk, d.w.z. de sociale ongelijkheid, groeit slechts om één reden: omdat de productiviteit en de winsten van de bedrijven veel sneller groeien dan de lonen van werknemers en bedienden. En als de inkomens “boven” sneller groeien dan de inkomens “onder”, dan wordt de kloof groter. Je hoeft geen economie te hebben gestudeerd, je hebt niet eens een middelbareschooldiploma nodig om het te begrijpen. Maar de neoliberale frasemongers herhalen deze onzin keer op keer en de mensen pikken deze slogans op en geloven ze.

En wat doet het monetaire beleid van de ECB? Het overspoelt de markten met geld. En wie krijgt het geld? Is dat zo? Of misschien de banken, beleggingsfondsen en zo verder? Maar hoe helpt het tegen sociale ongelijkheid als banken en fondsen naar hen worden gegooid? Geven ze het geld aan de echte economie? Nee, ze gokken op de markten.

Om mensen die niet zo goed opgeleid zijn in financieel beleid volledig in de ban te doen, worden er vervolgens formuleringen van “deflatiedruk” aan toegevoegd. Klinkt intelligent, maar heeft niets te maken met sociaal onrecht. Integendeel: de lage rentetarieven en de daaruit voortvloeiende “deflatoire druk” zijn een direct gevolg van het feit dat de ECB de markten bijna tien jaar lang met geld heeft overspoeld.

Maar als remedie tegen de gevolgen van de geldstroom pleit de vicepresident van de ECB voor wat? Voor een nog grotere geldstroom in de vorm van nieuwe programma’s om staatsobligaties te kopen! Vermogen om te leren? Nul!

De markten zijn als een drugsverslaafde verslaafd aan geld van de centrale bank en zoals we weten wordt elke verslaving sterker naarmate je meer drugs gebruikt. Daarom is het bijna onmogelijk om uit de programma’s te komen zonder ernstige schade toe te brengen aan de banken.

Men had nooit met deze programma’s moeten beginnen, net zoals men nooit met drugs moet beginnen. Elke verslaving begint met de eerste keer. En hoe later je eruit komt, hoe moeilijker het is om eruit te komen. Het zou beter zijn geweest om de problemen op dat moment te doorstaan dan ze te verdoezelen met het drugsgeld. De problemen zijn daardoor niet verdwenen, maar juist gegroeid.

Het is als een alcoholist die zich goed voelt als hij dronken is en zijn zorgen vergeet. Maar ze zijn er nog steeds en terwijl hij drinkt, in plaats van zijn problemen aan te pakken, blijven zijn problemen groeien.
Op de vraag of het mogelijk is om uit de programma’s te stappen, probeert de vice-president van de ECB de indruk te wekken dat dit geen probleem is. En daar lijkt het wel op:

“De ECB heeft ook besloten om in 2018 te stoppen met het kopen van netto-staatsobligaties. Dit laat zien dat we eruit kunnen komen als de economische omstandigheden het toelaten. Op dat moment moesten we het programma na tien maanden opnieuw opstarten omdat er een economische vertraging en dalende prijsdruk volgde. Maar als de situatie verbetert en de inflatievooruitzichten zich duurzaam ontwikkelen tot een niveau dat in overeenstemming is met ons mandaat, kunnen we teruggaan naar de exit-modus.

Heb je goed geluisterd? Als bewijs dat het mogelijk is om er weer uit te komen, zegt hij dat dit een keer is geprobeerd, maar al na tien maanden is mislukt.

Dat zou zijn alsof een alcoholist je vertelt dat hij elk moment kan stoppen met drinken, immers, hij heeft een jaar geleden nog niet een hele dag gedronken. En zulke mensen beslissen over ons geld!

Maar natuurlijk heeft de Spiegel daar geen kritische vragen over…

Een ander probleem is de zogenaamde “kapitaalsleutel”. Dit bepaalt hoeveel obligaties elk land mag kopen. Der Spiegel vroeg daarom:

“SPIEGEL: overtreedt u de wet omdat u veel meer Italiaanse staatsobligaties koopt dan de kapitaalsleutel van het land bij de ECB? Onlangs kocht u ongeveer 20 procent Italiaanse effecten, maar volgens de kapitaalsleutel zou dat slechts 14 procent zijn.
De Guindos: Nee, de kapitaalverdeelsleutel van de ECB is nog steeds de benchmark voor het PEPP-aankoopprogramma. Maar we maken gebruik van de flexibiliteit die het ons biedt in termen van tijd, activaklassen en de herkomst van de effecten. (…) Het is geregeld aan het einde. We zullen zorgen voor afstemming op de kapitaalsleutel.

Daarna stelt Der Spiegel de enige intelligente vraag in het interview en het antwoord van De Guindos laat zien waar de weg echt naartoe leidt:

“SPIEGEL: Je zou gewoon het programma moeten blijven verlengen en nooit bewijzen dat je je aan de regels houdt, want de eindrekening komt nooit.
De Guindos: Ik kan niet voorzien wat er zal gebeuren en daarom kan ik niet uitsluiten dat het programma wordt verlengd, maar we hebben duidelijk aangegeven dat ons pandemie-aankoopprogramma beperkt is in de tijd en we hebben onder de huidige voorwaarden bepaald dat het programma in juni 2021 afloopt. Tot die tijd gebruiken we de flexibiliteit die we hebben.”

Ter herinnering: de ECB heeft het programma vele jaren geleden gelanceerd om de markten voor een korte periode te stabiliseren. Sindsdien is het steeds weer uitgebreid, met steeds weer nieuwe argumenten. “Het is duidelijk dat” de programma’s “tijdelijk” zijn, dat heeft de ECB elke keer gedaan. Maar op de een of andere manier zijn ze nooit verlopen (zie de vergelijking met de alcoholist)
Ik zou elk antwoord in het interview op deze manier uit elkaar kunnen halen, maar dat zou buiten het bestek van het interview vallen. Wat we zien is dat de ECB gevangen zit in haar beleid, als een alcoholist in zijn drank. Je wilt gewoon niet toegeven dat je niet uit je verslaving kunt komen.

Het beste voorbeeld zijn de beurzen. De hele wereld heeft het over een economische crisis, misschien wel de grootste in de geschiedenis. Maar hoewel bedrijven klagen over verliezen, stijgen de aandelenkoersen van record tot record. Hoe kan dat? Zou u aandelen kopen in een bedrijf dat geld aan het verliezen was? tegen recordprijzen?

Als gevolg van het beleid van de westerse centrale banken is er zoveel geld op de markten dat niemand weet waar hij het moet zetten. Dit fenomeen heet bubbelen. En elke econoom weet één ding: elke zeepbel barst op een bepaald moment en als er zeepbellen barsten, is er een economische crisis.

Nu bevinden we ons in een situatie waarin de wereldwijde coronabeperkingen een grote economische crisis hebben veroorzaakt. En in deze situatie kunnen we nu wachten op het uiteenspatten van de zeepbellen op de financiële markten en op een volgende economische crisis.

Maar de ECB heeft een oplossing: gewoon nog meer geld in de bubbels pompen!

+++

Met dank aan de auteur voor het recht om te publiceren.

+++

Dit artikel verscheen voor het eerst op 23 juni 2020 op Anti-Spiegel

+++

Foto bron: EQRoy / Shutterstock

+++

KenFM streeft naar een breed spectrum aan meningen. Opinieartikelen en gastbijdragen hoeven niet de mening van de redactie te weerspiegelen.

+++

Vind je ons programma leuk? Informatie over verdere ondersteuningsmogelijkheden vindt u hier: https://kenfm.de/support/kenfm-unterstuetzen/

+++

Nu kunt u ons ook ondersteunen met Bitcoins.

BitCoin-adres: 18FpEnH1Dh83GXXGpRNqSoW5TL1z1PZgZK