Vrijheid van meningsuiting en alternatieve journalistiek

Voor eigen rekening – of een kijkje achter de schermen
Een standpunt van Jochen Mitschka.

Steeds weer leggen de klassieke media uit dat “er in Duitsland absolute vrijheid van meningsuiting bestaat”. Aan de andere kant worden de beschuldigingen van repressie en vervalsing van nieuws door de marktoverheersende media steeds luider en talrijker. En dit met duidelijk bewezen gevallen. Vrijwel geen dag gaat voorbij zonder bewijs van hoe de belangrijkste media incidenten interpreteren in plaats van hun inhoud in detail te beschrijven. Maar zijn de zogenaamde “alternatieve media” beter? En hoe zit het met de financiële kant van alternatieve journalistiek? Vandaag wil ik mijn eigen persoonlijke ervaring als auteur met mijn eigen mening beschrijven.

Allereerst is er de ervaring met de “klassieke” (gedrukte) media. Vele jaren geleden, toen het internet zich nog maar net begon te ontwikkelen, had ik een korte hanky-panky met hen. Ik heb echter herhaaldelijk duidelijke verzoeken ontvangen van de redactie om veranderingen in de beoordeling van feiten, de lengte van het artikel, de nadruk op “voorbeelden” of getuigenissen om de emotionaliteit te verhogen, maar het weglaten van achtergronden en feiten, enz. Wat mijn plezier verpestte na een zeer korte tijd en toen ben ik vele jaren gestopt met schrijven.

In 2016 en 2017 ben ik, met het oog op mijn pensioen, begonnen met het schrijven voor Alternatieve Media. Dat ontwikkelde zich in het begin vrij goed. In tegenstelling tot vroeger zag ik het echter niet als mijn taak om op een puur neutrale manier te rapporteren, maar om te voelen dat de massamedia zo eenzijdig was dat ik me concentreerde op het doorbreken van deze eenzijdigheid. Maar al snel besefte ik dat er “alternatieven” waren die kritisch waren, maar niet noodzakelijkerwijs systeemkritisch, maar dichter bij de mainstream dan ik dacht.

Zo was er bijvoorbeeld de website die me na enkele afwijzingen openlijk vertelde dat hij niet meer met mij wilde samenwerken omdat de redacteur had gemerkt dat ik bij Kopp-Verlag boeken had gepubliceerd. In een tweede geval was de verklaring nogal indirect. Een andere pagina wilde geen artikel publiceren waarin de Israëlische politiek kritisch wordt behandeld. “Ik wil dat niet riskeren”. Het ging dus niet om de inhoud van mijn bijdragen, maar om het feit dat ik het had aangedurfd om boeken te publiceren in een uitgeverij die door de gevestigde orde was uitgesloten, of om een onderwerp aan te raken dat bang was om er iets “mis” mee te publiceren.

Dus hier is een woord over het werken met Kopp-Verlag. Het was de uitgever die mij aanbood om twee boeken (1) te publiceren zonder de inhoud ervan te beïnvloeden, terwijl de gevestigde uitgevers mij geen antwoord hadden gegeven of de boeken hadden afgewezen. De samenwerking met de redactie was goed tot zeer goed en ik voelde me niet beïnvloed of gehinderd in mijn werk. Er zijn natuurlijk boeken bij Kopp-Verlag waarvoor ik zeker geen positieve recensie zou schrijven. Maar er zijn ook zeer interessante boeken. Niet alleen de nieuwe editie van “De enige wereldmacht” van Zbigniew Brzezinski, een boek dat tijdens de eerste editie door vooraanstaande Duitse politici werd aanbevolen. Wel, gepubliceerd in een “Paria-Verlag” mocht men het natuurlijk niet meer lezen. … Ik ben van mening dat het verwerpen van een auteur en zijn boek, simpelweg omdat het in een “zekere” uitgeverij verschijnt, niets te maken heeft met de basisprincipes van een open, vrije en democratische samenleving. Dit sluit beter aan bij autoritaire, dogmatische en/of fascistische systemen. Zijn we er weer klaar voor?

Terug naar de alternatieve websites. Naast de reeds genoemde bladzijden, die naar mijn mening de politieke hoofdstroom zouden willen benaderen, is er een klasse van bladzijden, die een sociaal-politieke richting wil vertegenwoordigen. En daar kreeg ik ooit te horen dat een bijdrage die al eerder was verschenen, herzien moest worden, die weer van het net gehaald zou worden omdat iemand er aanstoot aan had genomen. De wijzigingsverzoeken gingen door tot ik me realiseerde dat ze wilden dat ik de inhoud veranderde, wat ik niet deed, maar ik besloot niet te publiceren. Dezelfde site wilde toen geen artikel publiceren dat ik had aangekondigd, omdat ze ermee hadden ingestemd om een scriptie die erin stond niet te steunen.

Toch blijf ik met deze site werken. Want gezien het feit dat de massamedia duidelijk op een verhalende manier verslag doen, is het legitiem om een tegenpositie op te bouwen en te proberen deze zonder grote discussies in de media te communiceren. Ook al komt dit niet overeen met mijn persoonlijke mening, hoe een dergelijk medium de mediagebruiker moet informeren en informeren.

Nou, dan zijn er twee media die ontbreken in mijn recensie. Eerst is er deutsch.rt.com, de Duitse sectie van Rusland Today. Ooit wezen ze een artikel af omdat ze niet te agressief wilden overkomen en vreesden dat het als een “betaald opinie-artikel” zou kunnen verschijnen. Iedereen die bekend is met de strijd van de media tegen en laster over het station moet een dergelijke beslissing accepteren. Het artikel verscheen toen in een ander medium. Alle andere artikelen werden gepubliceerd zonder inhoudelijke wijzigingen (maar na zorgvuldige controle van de links op overeenstemming met de beweringen in het artikel) of invloed op de feiten en stellingen in het artikel.

En blijft nog steeds dit kanaal van KenFM. Wat ik hier ervaar is echt uniek. Geen enkele bijdrage werd op enigerlei wijze beïnvloed, ook al was deze in tegenspraak met andere reeds gepubliceerde bijdragen. In dit opzicht realiseert KenFM zich in een mediamicrokosmos wat ik eigenlijk van de massamedia zou verwachten.

Maar wat heeft dit alles te maken met de vrijheid van meningsuiting?

Nou, natuurlijk is er altijd een alternatief medium waarin je je mening kunt verspreiden. In geval van twijfel kunt u uw eigen “Speakers Corner” opzetten in de vorm van een blog. In dit opzicht is het waar dat we in Duitsland nominaal “vrijheid van meningsuiting” genieten. De vraag rijst echter in hoeverre de macht van de massamedia, en de daarmee samenhangende demonisering en laster van de media, deze vrijheid uiteindelijk niet opnieuw zullen beperken. Wie met miljarden euro’s vecht tegen uitgevers of internetsites met de macht van miljarden euro’s aan gedwongen bijdragen voor “publieke media”, die deze als vijanden zien in plaats van de pluralistische diversiteit van de samenleving aan te vullen, boycot de vrijheid van meningsuiting.

Iets dergelijks geldt ook voor de “private” media, die in handen zijn van een paar bedrijven en die er niet eens voor terugschrikken om hun financiële kracht te gebruiken om te proberen weerbarstige bloggers met een juridische club het zwijgen op te leggen (2). Deze bedrijven hebben een anachronistisch recht. Omdat de media in Duitsland als “trendbedrijven” worden beschouwd. Dit beperkt de rechten van werknemers en versterkt de rechten van de eigenaar. Met andere woorden, de eigenaar bepaalt wat er geschreven en uitgezonden wordt. Hoe minder onafhankelijke mediabedrijven er zijn, hoe eenzijdiger de berichtgeving natuurlijk wordt. Hoe groter de bedrijven worden, hoe dichter ze bij de wereld van bedrijven en financiën staan.

De tijd van de opkomst van de journalistiek in Duitsland, toen moedige eenzame strijders met een gemeentelijke krant tegen corruptie en de autoritaire staat schreven, is voorbij. En dit is ook het einde van de klassieke journalistiek, die gebaseerd was op de integriteit en het maatschappelijk engagement van haar protagonisten. Om deze reden is de status van “Tendenzbetrieb”, die bedoeld was om dergelijke ondernemers te beschermen, omgeslagen in zijn tegendeel: Een wapen tegen de vrijheid van meningsuiting. En toch is de druk om zich aan te passen zo groot dat sollicitanten weten wat ze van hen kunnen verwachten, zelfs voordat ze worden aangenomen. Ze hebben geen schriftelijke instructies meer nodig, zoals de instructies die Springer mediamedewerkers verplichten om alleen nog maar positief te rapporteren over de VS en Israël.

Als een “tendentiebedrijf” een kritische massa heeft bereikt, beperkt de status als “tendentiebedrijf” duidelijk de pluraliteit van meningen. Integendeel, dergelijke opiniërende media moeten worden verplicht om de pluralistische omstandigheden en meningen in de samenleving weer te geven.

Financiering van de “vrijheid van meningsuiting

Alleen de weinige journalisten die in alternatieve media publiceren, kunnen echt van hun werk leven. Hoewel ik minstens evenveel tijd besteed aan onderzoek, schrijven en publiceren, als veel fulltime journalisten of redacteuren, en eigenlijk in, voor alternatieve media, goed gedistribueerde sites, en ik er ook dagelijks 8 tot 12 uur mee bezig ben, brengen de teksten mij in het jaar hoogstens 2.500 tot 6.000 euro op, rechtstreeks of met inkomsten van VG woord in het jaar. Het belastingkantoor staat mij vervolgens toe om 25% als een forfaitair bedrag in mindering te brengen voordat ik belasting over de inkomsten moet betalen.

Het ziet er hetzelfde uit met boeken. De bekende uitgeverijen geven alleen boeken uit van reeds bekende persoonlijkheden. De kleine uitgeverijen hebben geen mogelijkheden om marketing of reclame te financieren, waarom de verbouwingen meestal de kosten van de uitgeverijen dekken, maar voor de auteur blijven er alleen nog broodzaden over, die zelfs de kosten van de rivier voor de computer niet dekken. Het wettelijke minimumloon wordt nooit bereikt als men de uitgaven vergelijkt met het financiële resultaat.

Het kopen van boeken, het bijwonen van evenementen, reizen of veldonderzoek is dus alleen mogelijk als er gebruik wordt gemaakt van fondsen uit andere bronnen van inkomsten.

Zolang de vergoedingen voor de publieke media exclusief voor hen worden gebruikt, is het dus onmogelijk om genoeg jonge journalisten geïnteresseerd te krijgen in alternatieve media, want wie betaalt hun broodwinning?

Hierdoor kan “alternatief” alleen bestaan als ze een extra hoofdberoep hebben, wat hen voldoende inkomen oplevert, een levenspartnerschap, dat de financiering van het gezin overneemt, of als ze, net als ik, financieel onafhankelijk zijn na een succesvol arbeidsleven of op andere manieren. Maar dat is natuurlijk precies de oorzaak van de eenzijdigheid in de rapportage van de “alternatieven”! Iedereen die in de media werkt, doet dat vanuit zijn persoonlijke invalshoek, die gedomineerd wordt door zijn levenssituatie. Niemand kan er vrijuit over spreken. En daarom ontbreekt het noodzakelijke aantal journalisten, die het dagelijkse nieuws in alternatieve vorm voorbereiden, bij de alternatieven.

Conclusie

Dus, natuurlijk, kan iedereen zijn zegje doen. Maar hij moet verwachten dat hij zijn baan verliest, geen openbare ruimten verhuurd krijgt (zoals in het geval van Israël en de gebeurtenissen in de BDS-beweging), of door de massamedia belasterd en geboycot wordt, economisch verarmt raakt en in de sociale zekerheid valt.

Er zijn echter verschillende maatregelen nodig om een echte vrijheid van meningsuiting te garanderen:

Strikte scheiding van bericht en commentaar. Dit is eigenlijk een basisvereiste van de journalistiek, maar wordt tegenwoordig praktisch genegeerd. In plaats daarvan ontvangen journalisten prijzen die duidelijk voor een “educatieve missie” zijn.
Meerdere meningen. Door een adequate weergave van de meningen van verschillende richtingen van de samenleving. Dit is nu niet meer het geval, zelfs niet meer in de media, zoals blijkt uit de berichtgeving over Oekraïne, Syrië of Iran.
Controle van de media door de samenleving. Door de media te controleren door de samenleving, die de mogelijkheid biedt om sancties op te leggen, moeten de overeengekomen beginselen worden genegeerd, wat misschien wel de belangrijkste vereiste is. Mediacontrole vindt niet eens plaats in het geval van “publieke media”, zoals blijkt uit de geschiedenis van Maren Müller en de vereniging “Ständige Publikumskonferenz der öffentlich-rechtlichen Medien e.V.”. En dus kunnen “fact checkers” eenvoudigweg beweren dat “nepnieuws” alleen bij de “alternatieven” voorkomt. En zo wordt de mediageschiedenis van de oorlogen tegen Irak, Servië, Libië, Syrië of de regimewisseling van 2014 in Oekraïne, enz. op zijn kop gezet.
Scheiding van nieuws en betaling. Door het scheiden, in ieder geval gedeeltelijk, van nieuws en betaling. Dit betekent dat zolang de staat, of organen die door politieke partijen worden gecontroleerd, bijvoorbeeld beslissen over de betaling van journalisten, er geen onafhankelijke journalistiek kan zijn. En dat is waarschijnlijk wat men wil. Er is geen andere verklaring voor het feit dat de federale regering overweegt om krantenuitgevers te steunen vanwege de ineenstorting van de inkomsten uit de drukkerij (3) in plaats van alternatieve journalisten en media te steunen ten gunste van een pluralistisch informatiebeleid.
De vrijheid van meningsuiting is dus grotendeels gerealiseerd binnen de KenFMM-gemeenschap (al zullen er zeker gevallen zijn die hier ook besproken kunnen worden, omdat mijn inzicht natuurlijk beperkt is), maar niet binnen de mediasamenleving. Als men zijn mening mag geven zonder te worden neergeschoten of gevangengezet, betekent dit dat men even weinig vrijheid van meningsuiting geniet als verkiezingen, wat automatisch betekent dat een staat een democratie is.

Bronnen:
(1) https://www.kopp-verlag.de/a/die-menschenrechtsindustrie-im-humanitaeren-angriffskrieg-3
(2) https://jomenschenfreund.blogspot.com/2017/07/der-stern-fake-news-propaganda-und.html
(3) https://www.deutschlandfunk.de/subventionen-fuer-verlage-bundesregierung-foerdert.2907.de.html?dram:article_id=463450

+++

Met dank aan de auteur voor het recht om het artikel te publiceren.

+++

Foto bron: Foto Kozyr / Sluitervoorraad

+++

KenFM streeft naar een breed spectrum aan meningen. Opinieartikelen en gastbijdragen hoeven het redactionele standpunt niet weer te geven.

+++

Vind je ons programma leuk? Informatie over de ondersteuningsopties vindt u hier: https://kenfm.de/support/kenfm-unterstuetzen/

+++

Nu kunt u ons ook ondersteunen met Bitcoins.

BitCoin Adres: 18FpEnH1Dh83GXXGpRNqSoW5TL1z1z1PZgZgZK